شرقشناسان روسیه؛ فرهنگ مأخذشناسانه

v  Востоковеды России, XX — начало XXI века: биобиблиографический словарь : в 2 кн. / С. Д. Милибанд. — М.: Восточная литература, 2008

Кн. 1: А — М. — 2008. — 968, [1] с.

Кн. 2: Н — Я. — 2008. — 1004 с.

v  Востоковеды России, XX-начало XXI века. Дополнения и указатель / С. Д. Милибанд ; Российская акад. наук, Ин–т востоковедения, Ин–т науч. информ. по общественным наукам. — М.: Восточная литература, 2009. — 70, [1] с.

***

شرقشناسان روسیه (قرن بیستم تا آغاز قرن بیست و یکم)، س. د. میلبند، مسکو، انتشارات واستوچنایا لیتراتورا (ادبیات شرقی)، 2008 (ج 1: 968 + [1] ص؛ ج 2: 1004 ص)

مستدرک و فهارس شرقشناسان روسیه (قرن بیستم تا آغاز قرن بیست و یکم)، س. د. میلبند، مسکو، انتشارات واستوچنایا لیتراتورا (ادبیات شرقی)، 2009، 70 + [1] ص.

سافیا داوودونا میلبند (Милибанд, Софья Давидовна) در سال 1922 م در مسکو به دنیا آمد. او شرقشناس، ایرانشناس، نویسنده، مورخ علم، کتابشناس دوره شوروی و فدارسیون روسیه فعلی است. وی در سال 1945 میلادی تحصیلات خود را دانشکده تاریخ دانشگاه دولتی مسکو به پایان برد و در دوره تحصیل خود از دروس اساتید بزرگی چونА. А. Губер   و   П. А. Милорадовبهره‌مند شد. در سالهای 1945 ـ 1948 میلادی در «موزه دولتی تاریخ» مشغول به کار شد. در سال 1948 ـ 1950 به عنوان کتابشناس در «کتابخانه دولتی ادبیات خارجی» به فعالیت پرداخت. از سال 1950 هم در سمت کتابشناس ارشد انستیتوی شرقشناسی آکادمی علوم روسیه به فعالیت خود ادامه داد. حوزه اصلی فعالیت وی تاریخ شرقشناسی در دوره شوروی سابق و فدارسیون روسیه فعلی است.

در سال 1975 میلادی، مهمترین اثر وی با عنوان فرهنگ خاورشناسان دوره شوروی به چاپ رسید. این فرهنگ اثری کامل با اطلاعات منحصر بفرد است که خاورشناسان دوره شوروی از سال 1917 ـ 1972 را شامل می‌شد. در این فرهنگ، اطلاعات کتابشناختی، فهرست آثار گزیده علمی (در قالب کتاب و مقاله و پایان‌نامه)، به همراه معرفی منابعی در مورد زندگی و فعالیت‌های علمی خاورشناسان آمده است. او برای جمع‌آوری این اطلاعات به شهرهای مختلف در روسیه سفر کرد. او بارها در جمهوری‌های آسیای میانه و قفقاز رفت و آمد داشت. او شخصا با بسیاری از شرقشناسان آشنا بود و همین رمز موفقیت وی در تدوین این فرهنگ به شمار می آید. در سال 1995 میلادی اثر دوجلدی فرهنگ مأخذشناسانه شرقشناسان بومی به چاپ رسید. این اثر در مقایسه با اولین کار افزایش دو برابری داشت.

در آغاز هزاره دوم همگام با گسترش دانش‌های شرقشناسی به نام افراد جدیدی برمی‌خوریم از دیگر سو با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تغییراتی در ترکیب این اتحادیه پدید آمد. همه اینها مؤلف را بر آن داشت که به سوی آماده‌سازی اثری به نام شرقشناسان روسیه گام بردارد. اثر اخیر در سال 2008 به چاپ رسید که در نوشتار حاضر معرفی می‌شود.

او دارای حافظه شگفت انگیز و عملکرد فوق العاده‌ و دارای توانایی‎های نادری بود. وی تا آخرین روزهای زندگی به کار و فعالیت عملی پرداخت و تمام تلاش خود را بر روی گردآوری اطلاعات تکمیلی برای فرهنگ خود گذاشته بود. او فکر تدوین فرهنگ مأخذشناختی شرقشناسان روسیه پیش از انقلاب (سده هجده تا اوایل قرن نوزدهم) را در سر می‌پروراند و بدین منظور از سال 2000 میلادی به جمع آوری اطلاعات در این حوزه پرداخت. او در سال 2017 در مسکو درگذشت و در قبرستان «دانسکویه» مسکو نیز به خاک سپرده شد.

کتاب حاضر نسخه تجدید نظر شده دو اثر منتشر شده در سال های 1975 و 1995 شامل شرقشناسان قرن بیست و اوایل قرن 21 است. در این ویراست از منابع زیر هم استفاده شده است:

1. 1. مردم و سرنوشت. فرهنگ شرقشناسان ـ قربانیان ترور در دوره شوروی: (1917-1991)، سنت پترزبورگ، انتشارات پتربورگسکایه واستاکاوئدینیه؛ 2003، 495 ص؛
2. 2. سرکوب قومنگاران (دفتر اول). مسکو: انتشارات واستوچنایا لیتراتورا، 1999 (ویرایش دوم 2002)؛ دفتر دوم، مسکو: انتشارات واستوچنایا لیتراتورا، 2003؛
3. 3. انستیتوی شرق دور  30 ​​سال فعالیت. مسکو: انتشارات انستیتوی شرق دور آکادمی علوم از اتحاد جماهیر شوروی، 1996، 256 ص.

در اثر حاضر از نام خانوادگی، نام و نام پدر به عنوان سرمدخل استفاده شده، پس از ان سال تولد و محل تولد، درجه علمی، نام مراکز علمی که محقق با آنها ارتباط علمی داشته به همراه سمت وی درج گردیده، عضویت در مراکز و انجمن های بین المللی، شمار آثار علمی بخش دیگری از اطلاعات ارائه شده در ذیل نام هر محقق است. همه این اطلاعات بیشتر در حدود یک پاراگراف است.

متأسفانه آمار شرقشناسان معرفی شده در این اثر ارائه نشده ولی به صورت تخمینی شامل 2000 پژوهشگر می‌شود.

مؤلف در مستدرک و ضمیمه کتاب موضوعات شرقشناسی را بر اساس نظم جغرافیایی در پنج بخش اصلی و زیر بخش‌های متعدد این بار براساس نام کشورها تنظیم کرده است. در ذیل این بخش‌های اصلی و فرعی می‌توان به نام نویسندگان مرتبط و صفحه و جلدی که هر شرقشناسی در آن معرفی دست پیدا کرد. گاهی هم بعد از ذکر نام یک شخص ذیل بخشی، ارجاع به بخش دیگر صورت گرفته است. در کنار نام و نام خانوادگی و نام پدر، تخصص نویسندگان هم مشخص شده و در حقیقت مراجعه کننده می‌تواند بداند که اثر نوشته اقتصادی، تاریخی، هنری  و… است.

در ادامه موضوعات اصلی و زیر موضوعات معرفی می شود:

1. 1. مسائل عمومی: تاریخ شرقشناسی، منطقه‌شناسی، «ماورای قفقاز. قفقازشناسی»، کردشناسی، سامی‌پژوهی، تبت‌شناسی، ترک‌شناسی، شرق باستان.
2. 2. شرق عربی: مسائل عمومی، «مصر. مصرشناسی»، اردن، عراق، یمن، لبنان، لیبی، عربستان سعودی، سوریه، کشورهای
3. 3. مغرب عربی (مسائل عمومی، الجزایر، مراکش، تونس)، سودان.
4. 4. خاورمیانه و خاور نزدیک: افغانستان، اسرائیل، ایران، ترکیه.
5. 5. شرق دور . کرانه اقیانوس آرام: چین.. جمهوری خلق چین، کره شمالی (جمهوری دموکراتیک خلق کره، جمهوری کره)، «مغولستان. جمهوری خلق مغولستان»، ژاپن.
6. 6. جنوب و جنوب شرق آسیا: مسائل عمومی، بنگلادش، برمه، «ویتنام. جمهوری دموکراتیک ویتنام»، هند، اندونزی، «کامپوچ. کامبوج»، کشمیر، لائوس، «مالزی،مالایا»، نپال، پاکستان، تایلند ، فیلیپین، «سریلانکا. سیلان»

• ـ استرالیا. اقیانوسیه
• ـ آفریقا
• ـ فدراسیون روسیه
• 1. آلتای، باشقیرستان، بوریاتیا، تاتارستان، منطقه پری موره (منطقه ساحلی جنوب شرق روسیه)، یاکوتیا
• ـ آسیا مرکزی (خاورمیانه)
  
  

  ---