مقامات حریری، از برجستهترین متون مقامهنویسی کهن است که شهرتی جهانی دارد. این اثر به زبان عربی نگارش یافته و به زبانهای متعددی ترجمه شده و علاوه بر نسخههای بسیار، در کشورهای مختلف نیز منتشر شده است. یکی از کهنترین نسخههای مصور این اثر، در انستیتو نسخ خطی شرقی آکادمی علوم روسیه در سنپترزبورگ نگهداری میشود که اخیرا مجموعه مینیاتورهای آن به صورت فاکسیمیله رنگی منتشر شده است. مینیاتورهای این نسخه، مربوط به مکتب نگارگری بغداد اواخر دوره عباسی و پیش از دوره امپراتوری مغول است.
هرچند تاریخ کتابت نسخه کتابخانه انستیتو نسخ خطی شرقی سنپترزبورگ (لنینگراد سابق) دقیقا مشخص نیست اما برخی از شرقشناسان قدمت آن را بیش از نسخه واسطی میدانند که در کتابخانه ملی پاریس نگهداری میشود. این نسخه دارای 96 قطعه مینیاتور است که بالشاکوف، در نشر حاضر، به بررسی ویژگیهای تصویرسازی و ترکیب مینیاتورهای آن پرداخته است.
این اثر با ویرایش علمی شرقشناس روس، اولگ گریگوریویچ بالشاکوف، با عنوان «مینیاتورهای نسخه پترزبورگی “مقام” الحریری» کار شده و در 256 صفحه با 177 تصویر در قطع دائرة المعارفی به تاریخ 2018 از سوی انتشارات سلاویا و با همکاری «خانه نشر “مدینه”» در سنپترزبورگ منتشر شده است. تصاویر این اثر، توسط سوتلانا شولچینسکایا عکسبرداری شده است.
این اثر با اجازه شورای علمی انستیتو نسخ خطی شرقی آکادمی علوم روسیه و با همکاری دمیر محیالدینوف، رئیس انستیتو اسلامی مسکو و معاون اول اداره مفتیات روسیه، و با حمایت بنیاد علیشیر عثمانوف منتشر شده است.
محمد حریری بصری متولد 446هـ/1054م و متوفای 6 رجب 516 هـجری برابر با 11 سپتامبر 1112میلادی است و نگارش مقامههای این اثر را در سال 495 هجری آغاز نموده و در سال 504 به پایان رسانده است.
* تصاویر پیوستی توسط سویتلانا شولچینسکایا عکسبرداری شده است که عکس مورد استفاده در نسخه نیز کار همو است.