با همکاری بنیاد مطالعات اسلامی روسیه، دوره آشنایی با نسخ خطی اسلامی برای دانشجویان انستیتو شرق‌شناسی دانشگاه دولتی سن‌پترزبورگ برگزار گردید. در این دوره مباحث مختلفی در زمینه نسخ خطی و کهنه‌چاپ‌ها به صورت کارگاهی ارائه گردید.
دوره آشنایی با نسخ خطی اسلامی، با تدریس دکتر الگا میخایلونا یاستربوا، دانشیار دانشگاه دولتی سن‌پترزبورگ و پژوهشگر همکار کتابخانه ملی روسیه؛ و فتح الله ذوقی از بنیاد مطالعات اسلامی روسیه و فهرستنگار همکار کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران، در محل کتابخانه دانشکده شرق‌شناسی دانشگاه دولتی پترزبورگ برگزار گردید. این دوره برای دانشجویان ایرانشناسی، ترک‌شناسی و عرب‌شناسی دانشگاه به زبان روسی برگزار شد. این دوره با سخنرانی دکتر الکسی آناتولیویچ رادیونوف، معاون دانشکده شرق‌شناسی دانشگاه دولتی سن‌پترزبورگ، دکتر الکسی خیسمتولین، پژوهشگر ارشد انستیتو نسخ خطی شرقی آکادمی علوم روسیه و عضو «انجمن پژوهشگران میراث مکتوب اسلامی»، آغاز و از تاریخ 12 تا 16 مارس 2018 برگزار گردید.
در این دوره مباحثی با محوریت موضوعات: نسخ خطی و چاپی، دستنوشته و هنرهای دستی، نسخ خطی و زمینه‌های تاریخ؛ نسخ خطی و فرهنگ؛ نسخ خطی و متون ذیل مطرح شد:
· مشخصه‌های نسخه‌شناسی (مانوسکریپتولوژی)، کدیکولوژی، کتیبه‌شناسی و سایر گرایش‌های وابسته
· تفاوت نسخ خطی با کتابهای چاپی؛ نسخ خطی و چاپی در مناطقی خط عربی؛ آغاز چاپ به زبانهای عربی، ترکی و فارسی در عثمانی، ایران، هند و آسیای میانه و قفقاز و ادامه سنت نسخه‌نویسی.
· روابط ایران با روسیه در تأسیس چاپخانه‌ها و تاریخ نشر دوره نخست چاپ سربی و چاپ سنگی؛
· مجموعه‌های بزرگ نسخه‌های خطی مسلمان در روسیه و خارج از کشور.
· تعریف نسخه‌شناسی؛ مواد نسخه: پاپیروس، پوست، کاغذ. کاغذهای شرقی و اروپایی. روشهای رنگ‌آمیزی و تزئین کاغذ؛ مرکب و قلم.
· راه های خط‌کشی متون و مسطره؛
· جزوات و شیوه‌های شماره‌گذاری و تبویب آنها؛
· انواع جلدسازی مسلمانان و تفاوت طراحی آنها از نوع تجلید اروپایی. نقش‌ها و طرح‌های تجلید.
· مجموعه های قرون وسطایی نسخ و دستور العمل برای منشی‌های حرفه‌ای و مستنسخان کتب.
· روشهای تاریخگزاری نسخه‌های فاقد تاریخ کتابت؛ روشهای مختلف استنساخ ـ مالک، کتابخانه، واقف، یادداشت های تاریخی و خانوادگی.
· نمودهای مهرها – تاریخ و پیدایش آن؛ گستره شکل‌گیری نسخ دارای ممهور.
· اعتقادات، سحر و جادو و طب سنتی در استنساخها؛
· مطالعه تاریخچه کلکسیونهای نسخ خطی بر اساس سوابق مالک و سایر زمینه‌ها.
· خوشنویسی در نسخ خطی. ادوار تحول خوشنویسی و انواع خطوط و کاربرد آنها بسته به محتوای متون و نوع عبارات.
· انواع تذهیب و نسخه‌آرایی و تصویرپردازی (کتاب مینیاتوری).
· مرقعات و آلبومها؛
· تغییرات متون در تحریرهای گوناگون، تحریف‌های تصادفی و ویرایش هدفمند متون.
· انواع مختلف نسخه های خطی – امضاء، انواع اجازات، موارد خاص.
· متون دستنوشته در زبان‌شناسی و تاریخ تحول و رشد زبانها.
· شرح متن نسخ خطی در فهارس (تذهیب، انجام، رقم کاتب، و غیره).
· اهمیت الزامات فهرستنگاری و جایگاه آن در تدوین تاریخ علم؛
· وضعیت فهرستنگاری نسخ خطی موجود در کتابخانه‌های شرقی
· معرفی برخی فهارس و فهرستنگاران برجسته و فهارس مشترک ایران، ترکیه و عراق؛
· منابع کتابشناختی و تراجمی و شخصیتهای برجسته فهرستنگار؛
گفتنی است که این دوره به ابتکار «انجمن پژوهشگران میراث مکتوب اسلامی» ـ روسیه و با همکاری و حمایت رایزنی فرهنگی ایران در روسیه، بنیاد مطالعات اسلامی روسیه و دانشگاه دولتی سن‌پترزبورگ برگزار گردید و درخواستهایی از مراکز علمی داغستان، باشقیرستان، تاتارستان و مسکو برای برگزاری این دوره به مسئولان انجمن رسیده است.
