گزارش نمایشگاه نانفیکشن 2015

بنیاد مطالعات اسلامی روسیه به عنوان یک نهاد علمی و پژوهشی حضوری فعال و چشمگیر در نمایشگاه های کتاب روسیه و کشورهای همجوار دارد، به طوری که با داشتن غرفه ای که آثار مکتوب بنیاد را عرضه میکند خلأ و کاستی نمایشگاه در حوزه ی علوم انسانی و اسلامیات تا درصد قابل توجهی برطرف می گردد، خصوصا در حوزه ی علوم عقلی و مباحث تحلیلی. بنیاد سالانه با شرکت در نمایشگاه هایی از جمله: نمایشگاه بین المللی کتاب مسکو، نمایشگاه کتاب پطربورگ، قازان، قزاقستان، ترکمنستان، بلاروس و اوکراین پتانسیل بالای تولید در حوزه ی اسلامیات را به معرض دید علاقه مندان قرار میدهد. یکی از نمایشگاه های تخصصی کتاب که همه ساله اوایل آذر ماه در مسکو برگزار میگردد نمایشگاه بین المللی کتاب نان فیکشن ( Non fiction ) است با موضوع ادبیات تفکری. نمایشگاهی که بستر مناسبی را برای عرضه ی آثار اندیشه ای، دیدار و گفت و گو با نویسندگان و ناشرین برتر، رونمایی از جدیدترین کتابهای منتشر شده، میزگردها، سمینارها، دیدار با منقدین ادبی، فعالان فرهنگی، زبان شناسان و مترجمین فراهم آورده است. در دو سال گذشته به جهت مشکلات پدید آمده در منطقه ی خاورمیانه و همچنین مسأله ی اوکراین، کشورهای اروپائی تمایل چندانی برای شرکت در این اجتماع فرهنگی از خود نشان نمی دهند اما با این حال بیش از بیست کشور از اروپا، آمریکای لاتین و آسیا در این نمایشگاه حضور بهم رساندند. کشورهایی مانند فرانسه، اتریش، لهستان، فنلاند، ایتالیا، نروژ، اسپانیا و پرتغال از حوزه ی اروپا، پاراگوئه، نیکاراگوئه، کلمبیا، مکزیک، ونزوئلا، گواتمالا و شیلی از آمریکای لاتین، ژاپن، اسرائیل و ارمنستان از آسیا از جمله شرکت کنندگان خارجی در این نمایشگاه بودند. مهمان ویژه ی نمایشگاه امسال کشور اسپانیا بود که در ورودی سالن اصلی غرفه ی بزرگی را به خود اختصاص داده بود. از اتفاقات قابل توجه اینکه نمایشگاه امسال تحت تدابیر شدید امنیتی و در فضایی محدودتر از سالهای گذشته برگزار شد، بازدید کنندگان جهت ورود به نمایشگاه باید بلیط خریداری میکردند که این خود عاملی برای محدود کردن فضا بود ولی با این حال در ساعات اولیه افتتاح نمایشگاه جمعیت انبوهی در صف های طولانی خرید بلیط قرار گرفتند.. مسأله ی دیگر اینکه در سالهای گذشته مکان هایی جهت ادای فریضه ی نماز برای مسلمانان در نظر گرفته شده بود ولی در این دوره به جهت رعایت مسائل امنیتی از نماز خواندن در ملأعام جلوگیری بعمل می آمد. یکی از اتفاقات خوب نمایشگاه نان فیکشن اختصاص طبقه ای مجزا به آثار کودک و نوجوان بود، استقبال قابل توجه خانواده ها و فرزندانشان به این کتاب ها ضرورت فعالیت و حضور گسترده در این عرصه را نشان می دهد، غرفه هایی برای بازی و سرگرمی، مکانی برای مطالعه ی کتاب، مسابقه ی نقاشی، رونمایی از جدیدترین آثار منتشر شده ی حوزه ی کودک و برگزاری جلسات نقد و بررسی با حضور نویسندگان و منتقدین مطرح روسیه در این حوزه بخشی از برنامه های سالن کتاب کودک و نوجوان بود. بخش قابل ملاحظه ای از کتابهای کودک به کتب علمی و آموزشی اختصاص پیدا کرده بود، آموزش اعداد، خواندن و نوشتن، زبان روسی، کتابهای دائره المعارف مصوّر از جغرافیا، تاریخ، فرهنگ (لباس ها، غذاها، تولیدات منطقه ای)، معرفی بزرگان و شخصیت ها، توجه به داستان های کهن و اساطیری روسیه، داستان های هند و چین باستان و همچنین داستان های زندگی بشری با کارکترهای حیوانات از جمله کتابهایی بود که در معرض دید بازدید کنندگان قرار گرفت. تنها غرفه ای در نمایشگاه که از بین انتشارات داخلی و کشورهای شرکت کننده خارجی، عرضه ی آثار و مکتوبات اسلامی را برعهده داشت بنیاد مطالعات اسلامی روسیه بود. هیچ یک از کشورهای اسلامی در نمایشگاه نان فیکشن حضور پیدا نکردند. این بنیاد با موفقیت هایی که در عرصه ی ترجمه و نشر کتاب در گستره ی جغرافیایی فدراسیون بدست آورده است برای هفتمین سال پیاپی در نمایشگاه ادبیات تفکری مسکو شرکت کرد، عمده ی تولیدات بنیاد در این نمایشگاه در قالب آثاری با موضوعات فلسفه و عرفان، علوم قرآنی، کلام، تاریخ، تمدن و فرهنگ اسلامی و ادبیات داستانی ارائه گردید. کتابهایی مانند سنجه هایی در دین پژوهی معاصر اثر حمیدرضا آیت اللهی، فارابی بنیانگذار فلسفه اسلامی اثر رضا داوری اردکانی، حیات معقول اثر محمد تقی جعفری، ملاصدرای شیرازی اثر سید حسین نصر و سالنامه ی اشراق از آخرین کتب منتشر شده با موضوع فلسفه است که در غرفه ی بنیاد عرضه گردید. قرآن شناخت تالیف بهاءالدین خرمشاهی، روش شناسی تفسیر قرآن، دقایقی با قرآن و همچنین تفسیر سوره فرقان نوشته ی محسن قرائتی، علوم قرآنی تالیف آیت الله معرفت، داستان های قرآنی اثر کمال السید و اثر گرانسنگ نورالقرآن تفسیر دوازده جلدی قرآن کریم تالیف سید کمال فقیه ایمانی از جمله آثار در زمینه ی علوم قرآنی بود که در نمایشگاه عرضه شد. در موضوع کلام و اعتقادات کتاب عقائد آیت الله مصباح، بر گستره ی قرآن و سنت تالیف علامه عسگری و بازخوانی الهیات اسلام و مسیحیت از جمله کتابهای ارائه شده در غرفه ی بنیاد بود. مفتاح الغیب صدرالدین قونوی، گزیده ی آثار ابن عربی، عرفان عملی، درآمدی بر تصوف و عرفان اسلامی از جمله آخرین آثار عرفانی منتشر شده توسط بنیاد مطالعات اسلامی بود که به روسی ترجمه و در نمایشگاه به فروش رسید. حقوق اسلامی با معرفی و ترجمه ی رساله ی آموزشی حضرت آیت الله خامنه ای، تعلیم و تربیت اسلامی، خانواده در اسلام، ژورنال تخصصی زن مسلمان و اقتصاد اسلامی از دیگر موضوعاتی بود که منابع و کتابهای علمی و پژوهشی آن در غرفه ی بنیاد به معرض دید علاقه مندان گذاشته شد. از جمله کارهایی که بسیار مورد استقبال مخاطبین روس زبان قرار گرفت ورود به حوزه ی ادبیات داستانی و ترجمه ی سری رمان های پرفروش ایرانی با موضوعات اجتماعی، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس بود تا جایی که برخی از کتابها به چاپهای دوم رسید. رمان بلند منِ او اثر فاخر رضا امیرخانی، مردگان باغ سبز نوشته ی محمد رضا بایرامی، شطرنج با ماشین قیامت از حبیب احمد زاده، سفر به گرای دویست و هفتاد درجه تالیف احمد دهقان از جمله رمان های پرفروش ایرانی بودند که در غرفه ی بنیاد فروش قابل توجهی هم داشت. از امتیازات بنیاد مطالعات اسلامی در نمایشگاه نان فیکشن این بود که سه عنوان از کتابهای بنیاد در لیست کتب منتخب نمایشگاه در ویترین ورودی نمایشگاه قرار گرفت، اهمیت آن از این جهت است که در بین بیش از بیست کشور شرکت کننده و قریب به دویست و پنجاه ناشر داخلی و خارجی دو کتاب از مجموع هفتاد کتاب منتخب نمایشگاه به آثار بنیاد اختصاص پیدا کرده بود، مفتاح الغیب قونوی، طوفان دیگری در راه است اثر نویسنده ی ارزشی سید مهدی شجاعی و شطرنج با ماشین قیامت نوشته ی حبیب احمدزاده که روایت جذاب و خواندنی از دفاع مقدس ارائه می دهد. کتابهای شاخص از مجموعه آثار علامه شهید مرتضی مطهری، علامه عسگری، استاد محسن قرائتی، آیت الله امینی، علامه محمد حسین طباطبائی از کتابهای ارائه شده در نمایشگاه نان فیکشن بود. در همان روزهای برگزاری نمایشگاه، در جایزه ی ادبی سرزمین ناشناخته در محل آکادمی دیپلماسی مسکو کتاب سفر به گرای دویست و هفتاد درجه که توسط بنیاد مطالعات ترجمه و چاپ شد از سوی هیئت داوران جایزه ی بهترین داستان شرقی را به خود اختصاص داد. در این مراسم همچنین جناب آقای دکتر هادوی ریاست بنیاد مطالعات اسلامی بجهت تلاش های کم نظیر در حوزه ی علم و فرهنگ روسیه و تولید آثاری با هدف تقریب و ارتباط فرهنگ ها و حمایت از انتشار آثار شاخص در این حوزه شایسته ی تقدیر شناخته شد و دیپلم افتخار دریافت کرد. از دیگر اتفاقات خوب نمایشگاه نان فیکشن رونمایی از جدیدترین آثار بنیاد مطالعات اسلامی در روز بیست هشتم نوامبر در یکی از تالارهای رونمایی کتاب خانه ی هنرمندان بود که با حضور جمعی از علاقه مندان و با سخنرانی دکتر هادوی ریاست بنیاد، پروفسور آندره اسمیرنوف، رئیس بخش فلسفه اسلامی دپارتمان فلسفه شرقی انستیتو فلسفه و ولادیمیر الگویچ بابرونیکوف دکترای علوم تاریخی، شرق شناس و پژوهشگر انستیتو شرقشناسی آکادمی علوم، برگزار شد. در این رویداد مهم آثاری چون: «گفتارهای فلسفه اسلامی» اثر فرالووا، سالنامه فلسفی ـ عرفانی «اشراق» شماره ششم، ترجمه «مفتاح الغیب» صدرالدین قونوی، «اسلام تمدن فرهنگ و سیاست» اثر میثم الجنابی؛ «شرق گرائی در برابر شرق شناسی» اثر سید جواد میری و ولادیمیر بابرونویکوف، «خاطرات مسافران روس از کشورهای اسلامی» اثر ناظم مجید الدیراوی و «مرتضی مطهری و انقلاب اسلامی ایران» اثر اسماعیل عبادلین رونمایی و معرفی گردید. حضور منتقدین، نویسندگان، شرق شناسان، اسلام شناسان و خبرنگاران در غرفه ی بنیاد مطالعات اسلامی، گفت و گو با مخاطبین و جوانان علاقه مند به منشورات بنیاد، حضور برخی نویسندگان آثار بنیاد و گفت و گوی مستقیم با مخاطب، حضور کارشناس فروش در غرفه از دیگر محسنّات غرفه ی امسال بنیاد بود. یکی از دغدغه های بنیاد مطالعات اسلامی که از بدو تاسیس بدان توجه داشته همکاری و تولید کار مشترک با موسسات و نهادهای فعال در حوزه ی کتاب و ترجمه است، ارتباط با موسسات، دانشگاه ها و پژوهشگاه های مختلفی مانند انستیتو فلسفه آکادمی علوم روسیه، بنیاد شرق شناسی مسکو، دانشگاه اسلامی مسکو، دانشگاه نسخ خطی پطربورگ، دانشگاه فدرال کازان، دانشگاه علوم تربیتی اوفا، دانشگاه فدرال ماخاچ قلعه داغستان، رایزنی فرهنگی ایران در روسیه، موسسه ی پژوهشی حکمت و فلسفه ی ایران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت)، و… از جمله فعالیت های بنیاد به شمار می رود. بنیاد مطالعات اسلامی روسیه از سال 2008 فعالیت خود را در حوزه تالیف، ترجمه و نشر کتب علوم انسانی با هدف تامین و تولید محتوا در فدراسیون آغاز میکند و تا کنون قریب به یکصد و شصت عنوان کتاب با موضوعات فلسفه و عرفان، علوم قرآنی، زنان، هنر، ادبیات داستانی و… را وارد فضای فرهنگی و دانشگاهی روسیه کرده. سی درصد از کتابهای علمی بنیاد در دانشگاه های مختلف فدراسیون روسیه جزء منابع و کتب درسی قرار گرفته، با ورود به عرصه ی ادبیات داستانی که زبان گویای دین و فرهنگ اصیل ایرانی و اسلامی است دایره ی مخاطبین بنیاد گسترش یافت تا جایی که برخی کتابها به دفعات به چاپ رسید، داستانها و رمان هایی که فراز و نشیب های تاریخ معاصر را به زبان قلم بازگو میکند، استکبار ستیزی و مقاومت مردم در برابر طاغوت و همچنین روایتی صحیح از دفاع مقدس. در گام بعد ورود به عرصه ی کودک و نوجوان در دستور کار بنیاد قرار گرفت، طرحی آماده گردید مبنی بر تولید محتوا در حوزه ی کودک و رویارویی با دو دسته مخاطب: مسلمانان و غیر مسلمانان، فلذا لزوما باید برای هر دو گروه از مخاطبین تولید محتوا صورت می گرفت. رویکرد بنیاد ترجمه ی داستانهای اسلامی و همچنین داستان های اصیل ایرانی دارای پیام با تصویرگری مناسب و با کیفیت است. در شروع کار با بررسی قریب به صد عنوان کتاب در حوزه ی کودک، حدود سی عنوان کتاب در دو موضوع دینی و غیر دینی پس از بررسی محتوا و نگارگری انتخاب گردید، در بخش کتب دینی: داستان هایی با محوریت خداشناسی و توحید به زبان کودکان، سیره ی عملی و اخلاقی پیامبر مکرم اسلام و اهل بیت و داستان هایی از اصحاب آن حضرت گزینش شد، در بخش کتب غیر دینی کتابهایی با محوریت آموزه های اخلاقی، سبک زندگی، فرهنگ شهرنشینی، فلسفه برای کودکان، هنر اندیشیدن و همچنین داستان هایی از منابع اصیل ایرانی که نماد اسطوره ها و شخصیت های بزرگ داستانی است مورد بررسی و گزینش قرار گرفته است. متاسفانه در موضوع کتابهای اسلامی به زبان کودکان آنطور که باید به زبان روسی کار نشده و پیش بینی ما این است با عرضه ی این کتابها استقبال خوبی از جمعیت قابل توجه مسلمانان روسیه صورت گیرد. رایزنی و همکاری با ناشرین تخصصی حوزه ی کودک از جمله: کانون پرورش فکری کودکان، حوزه ی هنری (سوره ی مهر)، خانه ی ادبیات، جمال، قدیانی، افق، پیدایش و… در ذیل فعالیت های حوزه ی کودک بنیاد به شمار می رود. طراحی سایت کودک و همچنین ژورنال تخصصی کودک از دیگر پروژه هایی است که در آینده ی نزدیک در دستور کار بنیاد قرار خواهد گرفت.