مشخصات نشر
نام روسی اثر: Основы мусульманской манускриптологии
نویسنده: حبیب الله عظیمی
مترجم: بوریس نوریک (از فارسی به روسی)
ویراستار: ایلیا زایتسف
تاریخ نشر: 2024
ناشر: انتشارات صدرا – مسکو
شابک: 5-71-907552-5-978
موسسه همکار: انستیتو شرق شناسی آکادمی علوم روسیه
شمارگان: 500
تعداد صفحات: 592
این اثر با حمایت بنیاد ابن سینا منتشر شده است.
اصالت کتب دست نوشته و نسخ خطی مسلمانان، دیرینه ای بیش از هزار سال دارد که می توان گفت بخش جدایی ناپذیری از زندگی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مسلمانان شده است. آشنایی با نسخ خطی و فرهنگ کتابت به محققان این فرصت را می دهد تا با ژرف اندیشی بیشتری این هنر و فرهنگ اصیل اسلامی – ایرانی را درک و احساس نمایند. چرا که در نسخ خطی نگارنده با روح و احساس خود اثری ماندگار را در کتیبه تاریخ ثبت می نماید. به روایت حبیب الله عظیمی نسخه شناس ایرانی، با مطالعه کتب دست نوشته و نسخ خطی می توان گفت که هر نسخه خطی مربوط به کدام دوره تاریخی است و هدف نگارنده و نگارگر از خلق نسخه خطی آشکار می شود.
دکتر حبیب الله عظیمی متولد 1341 (ایران – کاشان) دکترای فقه و حقوق اسلامی، پژوهشگر، نسخه شناس، استادیار پژوهشی کتابخانه ملی؛ حبیب الله عظیمی در کتاب «اصول و مبانی نسخه شناسی مسلمانان» مخاطب را با طیف وسیعی از مباحث نسخه شناسی و نسخ خطی از جمله روشهای شناخت جعل و اصالت نسخه ها، کدشناسی، دیرینه نگاری، متن شناسی، هنر خوشنویسی اسلامی و کتابت در تمدن اسلامی آشنا می نماید.
کتاب «اصول و مبانی نسخه شناسی مسلمانان» برای دانشجویان رشته های فرهنگ شناسی، اسلام شناسی، ایران شناسی، شرق شناسی و علاقه مندان به نسخ خطی در نظر گرفته شده است. اثر مورد نظر پنجمین اثر از سری «وحدت حُسن» است که به معرفی فرهنگ، تمدن و هنر اسلامی می پردازد.
فهرست کتاب:
- پیشگفتار مترجم
- پیشگفتار انتشارات
فصل اول: مشخصات کلی در مورد نسخ خطی
- پدید آمدن نسخ خطی در فرهنگ ایرانی اسلامی
- نسخ خطی چیست ؟
- مفهوم نسخ خطی؟
- علتِ رونویسی نسخ خطی
- طبقه بندی نسخه های خطی
- گروه بندی نسخه های خطی بر اساس نسخه نویسان
- گروه بندی نسخه های خطی بر اساس حروف
- گروه بندی نسخه های خطی به نسبت انتشار
- گروه بندی نسخه های خطی بر اساس طرح هنری نسخه
- گروه بندی نسخه های خطی بر اساس محتوا
- انواع دیگر گروه بندی نسخه های خطی
- پراکندگی نسخه های خطی مناطق فرهنگی ایران
- رویدادهای سیاسی
- تعصب مذهبی
- مهاجران و استعمارگران
- در دسترس بودن نسخه های خطی فارسی و عربی در مجموعه جهانی
- فهرست جامع
- نسخه های خطی فارسی و عربی تهیه شده در خارج از ایران
- نسخه های خطی فارسی و عربی تهیه شده در ایران
- اطلاعاتی در مورد مهم ترین فهرست های نسخ خطی
- بررسی علمی در متن یک نسخه خطی
- تعیین ارزش نسخ خطی
- نمونه هایی از نسخه های خطی ارزشمند قدیمی از کتابخانه های بزرگ ایران
- ساختار رسمی یک نسخه خطی
- محتوای مجموعه نسخ خطی
- دیجیتالی کردن نسخ خطی
فصل دوم: مراکز نسخ خطی
- سنت نسخ خطی در فرهنگ اسلامی
- مراکز نسخ خطی در جهان اسلام
- مراکز تخصصی
- مراکز علمی
- مراکز کارگاهی
- ویژگی های سبکی مکاتبات در مراکز
- تهیه نسخ خطی در ایران
- قوانین مکاتبات در مراکز تهیه نسخ خطی
- نسخ خطی در تاریخ تمدن اسلامی
فصل سوم: ویژگی های کدشناسی نسخ خطی
- دلایل اصلی تفاوت نسخه های خطی بر مبنای کدشناسی
- داده های کدشناسی
- اَنجامه، کاتب، زمان و مکان مکاتبات
- نشانه هایی در نسخ اولیه و نسخه نهایی
- سبک های متفاوت دست خط
- فرم هنری نسخ خطی
- کاغذ
- صحافی
فصل چهارم: روشهای فهرست نویسی و توصیف نسخه ها
- اصول کلی تهیه فهرست نسخ خطی در ایران
- وظایف و صلاحیت لازم برای فهرست نویسی
- روش های فهرست نویسی نسخ خطی در ایران
- مراحل فهرست نویسی در نسخ خطی
- فهرست نویسی بر مبنای پیش نویس فرم
- عناصر توصیف نسخه خطی بر اساس قوانین و فهرست بین المللی
- استاندارد ملی فهرست نویسی نسخ خطی
فصل پنجم: اصالت نسخ خطی و روش تشخیص اصل از جعل نسخه
- جعل کامل نسخه
- جعل محتوا
- جعل عناصری در یک نسخه خطی
- روش های تشخیص نسخ جعلی
- تحلیل سنجش سبک
- تحلیل تاریخی
- تحلیل آزمایشگاهی
- روش های اندازه گیری
- روش های مقایسه ای
منابع
تصاویر
