گزارش مراسم رونمایی مفتاح الغیب و سنجه‌هایی در دین‌پژوهی معاصر گزارش مراسم رونمایی نشر روسی «مفتاح الغیب» قونوی و «سنجه‌هایی در دین‌پژوهی معاصر» آیت‌اللهی

مراسم رونمایی نشر روسی مفتاح الغیب صدرالدین قونوی و سنجه‌هايی در دین‌پژوهی معاصر اثر حمیدرضا آیت اللهی روز 28 خرداد 1394 برگزار گردید. این مراسم با شرکت اساتید و پژوهشگران روسی اسلام‌شناسی و شرق‌شناسی و همچنین نمایندگی‌های علمی و رسمی ایرانی به میزبانی بنیاد مطالعات اسلامی در محل انستیتو فلسفه آکادمی علوم روسیه در مسکو برگزار گردید.
مهدی سنائی سفیر ج. ا. ایران در فدراسیون روسیه، حمید هادوی رییس بنیاد مطالعات اسلامی، حجت الاسلام و المسلمین اکبری جدی رئیس مرکز اسلامی مسکو، رضا ملکی رایزن فرهنگی ایران در روسیه، حمیدرضا سلکی نماینده جامعة المصطفی (ص) العالمية در روسیه از جمله شرکت کنندگان ایرانی این مراسم بودند. شماری از اساتید و پژوهشگران اسلام‌شناس و شرق‌شناس روسیه از قبیل پروفسور استانیسلاو پروزروف، ماریتا استپانیانتس، ایلشات نصیرف، روزانا پسخو، آندره اسمیرنوف، نور کرابایف، علی‌اکبر علی‌اکبراف، ناتالیا پریگارینا، یوگینی فرالووا، ناتالیا چلیسووا و نمایندگانی از مرکز گفتگوی تمدن‌های روسیه حضور داشتند.
این مراسم با مدیریت پروفسور ماریتا استپانیانتس، نماینده یونسکو و استاد فلسفه شرق، برگزار گردید. وی در ابتدا ضمن معرفی مجزای دو اثر، در زمینه همکاری‌های علمی انستیتو فلسفه و بنیاد مطالعات اسلامی پرداخت و به ارزش علمی این مجموعه همکاری‌ها تاکید کرد.
دکتر مهدی سنایی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه، نخستین سخنران مراسم بود ایشان ضمن اشاره به گستره عرفان و فلسفه و سایر معارف عمیق اسلامی، بررسی اسلام از دیدگاه علمی را حائز اهمیت دانست و فعالیت‌های علمی در این زمینه را، ضرورتی برای شناساندن اسلام واقعی دانست که می‌تواند نقشی مهم در تصحیح ذهنیت جهانیان به ویژه جوانان داشته باشد. وی اظهار داشت که اسلام‌هراسی به وجود آمده در نتیجه حرکت‌های سیاسی تندرو به نام اسلام است که فرهنگ و معارف واقعی اسلام را نمایندگی نمی‌کنند.
سپس حمیدرضا آیت اللهی، با اشاره به سخنرانی پیشین خود در محل انستیتو درباره امکان، معنا و اهمیت فلسفه تطبیقی، اذعان کرد که آثار ارزشمندی در دین پژوهی معاصر در فضای اسلامی و مسیحی بوجود آمده است که تلاقی آنها به درک محدوده ها و ویژگی های هریک می انجامد. وی اظهار داشت که در کتاب «سنجه‌هایی در دین‌پژوهی معاصر» سعی شده است ضمن بازشناختن مطالعات دینی در فضای اسلامی با تلاقی آن با اندیشه غربی و بازشناختن اندیشه مسیحی غربی درتمایزهای آن با اندیشه دینی اسلامی به تفکری فلسفی درباره دین پژوهی معاصر با تکیه بر اسلام دست یابیم.
دیگر سخنران رضا ملکی، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه، به موضوع همکاری بین ایران و روسیه در زمینه اندیشه فلسفی پرداخت. وی با اشاره به سه عامل سرعت تحولات، پیچیدگی و کثرت مسائل، بر لزوم پرداختن به مطالعات آینده تأکید نمودند. وی با اشاره به تغییر دنیای دو قطبی و وضعیت گذر نسلی فعلی، اظهار نمود نیازمند اندیشه‌ای هستیم که با نیازهای فطری انسانی سازگار باشد و این درحالی است که ادیان الهی و نظام فلسفه شرق پاسخ‌های مناسب‌تری در جهت پاسخگویی به نظام مبتنی بر نیازهای فطری بشر دارند. یکی از ایده‌هایی که می‌تواند در این زمینه به ما کمک کند، شکل‌گیری «انجمن فلسفه اوراسیا» است. وی اعلام آمادگی رایزنی فرهنگی را برای شکل‌گیری این انجمن با همکاری انستیتو فلسفه آکادمی علوم روسیه و بنیاد مطالعات اسلامی روسیه اعلام نمود.
سپس یانیس اشوتس رونمایی را بهانه‌ای برای دیدار اندیشمندان عرصه فلسفه دانست و بیت «ده روزه مهر گردون، افسانه است و افسون ـ نیکی به جای یاران فرصت شمار یارا» را خوانده و شرح داد. و سپس توضیحاتی درباره کتاب خود و جایگاه و ضرورت آن در زمینه مطالعات عرفان اسلامی به زبان روسی تبیین نمود. سپس به تنگناها و ظرافت‌های ترجمه متون فلسفی کلاسیک اسلامی، به زبان روسی اشاره نمود و به سایر پروژه‌های لازم پژوهشی در ادامه کار پرداخت.
پرفسور استانیسلاو پروزروف، برجسته‌ترین اسلامشناس روس، معاون انستیتو “نسخ خطی شرقی” سنت پتربورگ، با اشاره به مهارت‌های لازم برای ترجمه متون عمیق عرفانی به زبان روسی، به تبیین جایگاه عرفان در شناخت ابعاد معرفتی اسلام و اسلام‌شناسی پرداخت. وی به نقش تصوف در آشتی فرهنگ‌های بومی با دین، در جغرافیای اسلامی، به اهمیت پژوهش در زمینه تصوف پرداخت و جایگاه و ارزش میراث قونوی در این زمینه را تشریح نمود.
سویتلانا میخاییلونا، سخنران بعدی بود که از سوی انتشارات ادبیات شرقی، انتشار اثر را به آقای اشوتس تبریک گفت و سابقه همکاری‌های علمی ـ انتشاراتی خود با انستیتو فلسفه آکادمی علوم روسیه و بنیاد مطالعات اسلامی و مؤسسه انتشاراتی صدرا و شخص یانیس اشوتس را تشریح نمود.
آندره اسمیرنوف، رئیس بخش فلسفه اسلامی انستیتو فلسفه آکادمی علوم روسیه، سخنران بعدی بود که به اهمیت نشر اثر دکتر آیت‌اللهی و جایگاه دین‌شناسی معاصر و پژوهش‌های تطبیقی فلسفی، در فراهم‌آوری امکان گفتگوی فرهنگ‌ها نشر اثر وی را تبریک گفت. سپس با اشاره به توانمندی‌های دکتر اشوتس در ترجمه آثار فلسفی به ذکر نکاتی در زمینه ترجمه وی از «مفتاح الغیب» و اهمیت این متن کلیدی در مطالعات عرفان اسلامی پرداخت.
دکتر ایلشات رشیدویچ نصیراف سخنران بعدی بود که ضمن تبریک نشر این دو اثر، به تبیین جایگاه قونوی در مطالعات عرفان اسلامی و اهمیت ترجمه آثار کلاسیک فلسفه و عرفان اسلامی به زبان روسی پرداخت.
ناتالیا پریگارینا شرق شناس برجسته و از مترجمین مثنوی مولوی، انتشار این دو اثر علمی را به پدیدآورندگان آن تبریک گفت.
ناصر طبایی به نمایندگی از بنیاد مطالعات اسلامی ضمن تبریک انتشار اثر، به دکتر آیت اللهی و یانیس اشوتس، به تبیین کمی و کیفی همکاری‌های علمی بنیاد مطالعات اسلامی با انستیتو فلسفه پرداخت ایشان بیان نمود که بیش از چهل اثر در حوزه فلسفه و عرفان اسلامی به زبان روسی منتشر شده که از این تعداد17 اثر با همکاری انستیتو فلسفه می‌باشد که شامل 5 شماره سالنامه اشراق و 9 عنوان کتاب در سری “تفکر فلسفی دنیای اسلام” و دو کتاب درسی و یک اثر در سری فلسفه شرقی می‌باشد اضافه بر این آثار تا به حال چهار کنفرانس بین المللی توسط بنیاد و با همکاری انستیتو فلسفه برگزار شده است. همچنین برگزاری دوره‌های آموزشی و حمایت از پایان‌نامه‌ها از دیگر همکاری‌های بنیاد و انستیتو می‌باشد. وی در پایان از حمایت‌های ریاست انستیتو فلسفه، دکتر حسینوف و سایر همکاران انستیتو قدردانی، و نیز به نمایندگی از بنیاد مطالعات ا سلامی، از همه شرکت‌کنندگان در مراسم رونمایی تشکر نمود.
آندری لوکاشف، مترجم گلشن راز شبستری، ضمن اشاره به انتشار دفاتر ششگانه مثنوی معنوی به زبان روسی و اهمیت انتشار سایر آثار برجسته در راستای اسلام‌شناسی، انتشار ترجمه مفتاح الغیب را به دکتر اشوتس و سایر دست‌اندرکاران تبریک گفت.
دکتر علی‌اکبرف، رئیس مرکز مطالعات قفقاز و خاورمیانه روسیه، ضمن تبریک انتشار این دو اثر، بر اهمیت انتشار آثاری تأکید نمود که پویایی رشد سنت فلسفه و عرفان اسلامی را نشان می‌دهند. وی با اشاره به تحول در زمینه مطالعات اسلامی در سالهای اخیر روسیه، به گسترش همکاری‌های علمی انستیتو شرق‌شناسی با بنیاد مطالعات اسلامی اشاره نمود.
گفتنی است که «مفتاح الغیب» اثر صدرالدین قونوی، توسط دکتر یانیس اشوتس از عربی به روسی ترجمه شده و با یادداشت‌ها و مقدمه وی منتشر شده است. ویراستاری علمی ترجمه از سوی ماریتا استپانیانس، استاد برجسته بخش فلسفه شرقی انستیتو فلسفه آکادمی علوم روسیه و نظارت علمی توسط پرفسور پرزروف شیعه شناس برجسته و معاون انستیتو “نسخ خطی شرقی” سنت پتربورگ انجام شده است. اثر دوم، «سنجه‌هایی در دین‌پژوهی معاصر»، اثر حمیدرضا آیت‌اللهی استاد و پژوهشگر ایرانی حوزه فلسفه است که از زبان فارسی به روسی، توسط خانم تساریک و با ویرایش علمی یانیس اشوتس به انجام رسیده و از سوی بنیاد مطالعات اسلامی روسیه منتشر شده است.