با حمایت بنیاد ابن سینا و همکاری انستیتو تمدن ( روسیه) و موسسه حکمت و فلسفه ایران ،از تاریخ هفتم تا نوزدهم دسامبر2023 (شانزدهم تا بیست و هشتم آذرماه1402) دوره آموزشی فلسفه و هنر اسلامی برای اساتید و دانش جویان روس برگزار گردید.

تبلیغات دوره:

از ماه نوامبر( آبان) تبلیغات دوره در شبکه های مجازی و مراکز علمی – دانشگاهی روسیه آغاز گردید. بنا بر توافق قبلی مقرر شد متقاضیان مدارک خود را به همراه رزومه و آخرین پژوهش خویش برای بنیاد ارسال نمایند.از بین درخواستهای ارسالی 11 نفر انتخاب شدند که برخی از آنها از اساتید فلسفه و اسلام شناسی بودند و برخی نیز از دانشجویان مرتبط با موضوعات اسلام شناسی و ایران شناسی. برنامه های مختلفی برای شرکت کنندگان در نظر گرفته شد که به تفصیل در ادامه ذکر خواهد شد.

 روز اول (پنجشنبه شانزدهم آذر): حرکت از فرودگاه به سمت قم

شرکت کنندگان به منظور بازدید از شهر قم و بازدید از حرم حضرت معصومه به عنوان یکی از اماکن مهم شیعه و همچنین دارای معماری و هنر اسلامی وارد شهر قم شدند. برنامه دیدار با آقای استاد طاووسی هنرمند برجسته کشورمان در زمینه خوشنویسی از دیگر برنامه های  شهر قم بود و استاد طاووسی در این دیدار جنبه های معنوی و دینی هنر خوشنویسی را برای شرکت کنندگان تشریح کردند و نکاتی را در این زمینه بیان نمودند. در پایان کارگاهی دو ساعته با تمرین خطوط نسخ، رقاع و نستعلیق برای هیئت روس اجرا شد.

روز دوم (جمعه هفدهم آذر): اردوی یک روزه به کاشان

شهر کاشان با دارا بودن اماکن مذهبی –تاریخی و هنری جایگاه ویژه ای در بین علاقمندان به اسلام شناسی دارد. به همین جهت برنامه سفری یک روزه برای شرکت کنندگان در نظر گرفته شد تا از نزدیک با جنبه های مختلف معماری و هنر اسلامی بیشتر آشنا شوند. در این اردوی یک روزه از خانۀ تاریخی طباطبایی‌ها، باغ فین و حمام سلطان امیر احمد بازدید به عمل آمد.

روز سوم (شنبه هجدهم آذر): عزیمت به تهران:

شرکت کنندگاه راهی تهران شدند تا در درس‌گفتارهای تخصصی که برایشان در نظر گرفته شده بود شرکت نمایند.

حضور در دانشگاه تهران و دانشکده مطالعات جهان از برنامه های این روز بود.

در ابتدا اعضای هیات علمی دانشگاه تهران به معارفه و خوشامدگویی پرداختند. سپس دکتر مهدی سنایی از گسترش روابط علمی و آکادمیک ایران و روسیه گفت. در ادامه خانم ورونیکا بیرینا از شرکت کنندگان دوره به ارائه پژوهش خود با موضوع برنامهٔ هسته‌ای ایران پرداخت. مهمان دیگر برنامه آقای دکتر سعیدرضا عاملی رئیس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران بود.هم‌چنین خانم یکاترینا دیمیتری‌اونا راکوا از شرکت کنندگان دوره پژوهش خود را در زمینۀ دیپلماسی دیجیتال بین ایران و روسیه بیان کرد.

در پایان گفت‌و‌گویی صمیمانه بین دانشجویان دانشکده مطالعات جهان و مهمانان روس شکل گرفت.

روز چهارم (یک‌شنبه نوزدهم آذر): حضور در دانشکدۀ ادبیاتِ دانشگاه شهید بهشتی

در این دیدار آقای دکتر ابطحی معاون بین الملل دانشگاه شهید بهشتی به ایراد سخنرانی پرداختند. آقای شهزاد چورایف از شرکت کنندگان دوره پژوهش خود را در زمینه مینیاتورهای نسخه های خطی قاجار در منظومه یوسف و زلیخا ارائه نمود. در عصرِ روز یکشنبه مهمانان روس به بازار تاریخی تجریش و امام‌زاده صالح در شمالِ تهران رفتند.

روز پنجم (دوشنبه بیستم آذر): حضور در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

این روز که مصادف با اولین روزِ برگزاری همایشِ بین‌المللیِ «ابن عربی، میراث او و اهمیت آن در جهان معاصر» بود، آقای دکتر دیر باز رییس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، آقای دکتر پازوکی دبیرِ علمی همایش و پروفسور اعوانی به ایراد سخنرانی پرداختند. سپس خانم آلینا یوری سربریاکوا یکی از مهمانان روس،به ارائه تحقیق خود پیرامون روانشناسی اسلامی پرداخت. در ادامه درس گفتار آقای دکتر امیر مازیار با موضوع «نسبت دین و هنر» ارائه گردید که با مشارکتِ پژوهشگرانِ روس و سوالاتِ آنان به جذابیت و غنایِ آن افزوده شد. در پایان آقای دکتر اسماعیلی معاون بین الملل موسسه حکمت و فلسفه به معرفیِ منشوراتِ فلسفی و عرفانیِ این موسسه پرداخت.

بعد از ظهرِ روز دوشنبه، پژوهشگرانِ روس از موزۀ ملک و آثارِ خطیِ ایرانی- اسلامی این کتابخانه دیدن کردند.

روز ششم (سه‌شنبه بیست و یکم آذر): حضور در بنیاد ایران‌شناسی و دانشگاه هنر

روز سه‌شنبه با حضور هیئت روس در بنیاد ایران‌شناسی و خیرِ مقدم آقای دکتر رجبی دوانی  رئیس بنیاد آغاز شد. در این جلسه آقای دکتر حمید پارسانیا به ارائۀ درس گفتار خود با موضوع «تاثیراتِ مکتب صدرایی بر اندیشه و سلوک متصوفه» پرداخت. سپس خانم تاتیانا کلیاچینا از شرکت کنندگان دوره، پژوهش خود را با موضوع «بررسی دین‌داری عرب‌های مسلمان در تاتارستان» ارائه کرد.

سپس پژوهشگرانِ روس در دانشگاهِ هنرِ تهران حضور یافتند. آقای دکتر روزبهانی معاون فرهنگیِ دانشگاه و آقای دکتر شیخی رئیس دانشکدۀ هنرهای کاربردیِ دانشگاهِ هنر از مهمانانِ روس استقبال کردند. سپس در تالارِ فارابیِ دانشگاه هنر، ارکستر دانشجویانِ رشتۀ موسیقیِ دانشگاه برای میهمانانِ روس اجرا شد. هیئت روس با حضور در دو کارگاهِ نگارگری و سفالِ ایرانی به برنامۀ خود در این روز پایان داد.

روز هفتم (چهارشنبه بیست و دوم آذر): موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه

اولین برنامۀ روز چهارشنبه سخنرانی خانم دکتر تاتیانا گئورگیونا با موضوع یافتنِ بهشت با موضوع هنر و علم در مذهب اسماعیلیه بود. سخنرانِ دوم این روز آقای دکتر سید جواد میری (هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی) بودند. موضوع سخنرانیِ ایشان «ادبیاتِ کلاسیک روسیه و تاثیرش بر اندیشه‌ورزانِ معاصر ایران» بود. بعدازظهرِ روز چهارشنبه، هیئت روس از دو ارائه علمیِ دیگر بهره‌مند شد. اول سخنرانیِ دکتر محمدعلی روزبهانی (عضو هیئت علمی دانشگاه هنر) با موضوعِ «مبانیِ حِکمی و عرفانیِ هنرهای ایرانی» بود که با استقبالِ پژوهشگرانِ روس مواجه شد. سپس آقای دکتر هادیِ ربیعی (هیئت علمی دانشگاه هنر) سخنرانی خود را با موضوع «هنر در فلسفۀ ابن سینا» ایراد فرمودند که با گفت‌وگویی جذاب و سوالاتی علمیِ پژوهشگرانِ روس همراه شد.

روز هشتم (پنج‌شنبه بیست و سوم آذر) موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه:

در این روز پژوهشگرانِ روس، مهمانِ ارائۀ علمیِ آقای دکتر محمدجوادِ اسماعیلی (عضو هیئت علمی موسسه حکمت و فلسفه) بودند. موضوعِ سخنرانیِ ایشان «فلسفۀ طبیعت ابن سینا» بود. ایشان به ترسیمِ منظومۀ فکری ابن سینا پرداخت و گزارشی از مهم‌ترین آثارِ فلسفی ابن سینا ارائه نمود. در ادامه خانم تاتیانا آندریونا بالشاکوا پژوهشِ خود را با موضوعِ «پروژه رواج فرهنگ ایرانی در فدراسیون روسیه» ارائه کرد. در پایان، دیگر مهمانِ روس آقای سرافیم میخایلوف پژوهشِ خود را با موضوعِ «بازخوانی اندیشه‌های دکتر علی شریعتی» به سمع و نظرِ حضّار رسانید. در بعدازظهرِ روز پنجشنبه، هیئت روس از موزۀ ملی بخش ایران باستان و هنرهای اسلامیِ ایران دیدن کردند.

روز نهم (شنبه بیست و پنجم آذر): حوزۀ هنری انقلاب اسلامی:

پژوهشگرانِ روس در این روز مهمان پژوهشکدۀ حوزۀ هنری بودند. در ابتدا دکتر محمدرضا وحیدزاده سخنرانی خود را با موضوع «هنر معاصر و مواجهۀ ما با غرب و چالش‌ها و دستاوردهای این مواجهه» ارائه نمودند. سپس دکتر حسین شهرستانی معاون پژوهشی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی در باب «تاریخ فرهنگی ایران، میراث فکری، ادبی و هنری» به ایراد سخنرانی پرداختند. در ادامه مهمانانِ روس با حضور در گنجینۀ هنریِ حوزۀ هنری از آثارِ شاخص و ممتازِ هنرمندانِ معاصرِ ایران دیدن کردند. بعدازظهر و در بخش دوم از این بازدید، با حضور دکتر علی‌رضا بلیغ و صابر الله‌دادیان، دانشگاهیان و پژوهشگران روس در سرای شهید اوینی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی با موسیقی ایرانی آشنا شدند. در این نشست بحث‌هایی پیرامون موسیقی مقامی، ردیف دستگاهی و موسیقی نواحی مطرح شد. جلسه با بداهه‌نوازی صابر الله‌دادیان که با استقبال حضار مواجه شد؛ ادامه یافت. پایان‌بخش این گفتار موسیقیایی، بداهه‌نوازی و آوازخوانی غزلی از حافظ توسط صابر الله‌دادیان و دکتر علی‌رضا بلیغ برای مهمانان روس انجام گرفت. آخرین برنامۀ حضور در حوزۀ هنری اکرانِ فیلمِ درختِ گردو ساختۀ محمدحسین مهدویان بود که با زیرنویسِ روسی و در سالنِ VIP سینماییِ حوزه به نمایش گذاشته شد.

روز دهم (یک‌شنبه بیست و ششم آذر)، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران:

اولین رویدادِ علمی این روز سخنرانیِ آقای دکتر علی اصغر میرزایی‌مهر (عضو هیئت علمی دانشگاه علم و فرهنگ) با موضوعِ مکاتبِ نگارگریِ ایران بود. در ادامه خانم آدیلیا خلیلونا یولگوشایوا پژوهش خود را با موضوعِ «درکِ آثارِ هنر اسلامی توسط مسلمانانِ معاصر» ارائه کرد. سپس مهمانانِ روس از سخنرانی سرکار خانم اسراء صالحی مدرّس دانشگاه هنر با موضوع «تاریخچۀ تذهیبِ قرآن در ایران» بهره‌مند شدند. این ارائه همراه بود با کارگاهِ عملیِ نگاره‌های تذهیب در دورۀ تیموری، صفوی و قاجار که با استقبالِ فراوانِ مهمانان روس مواجه شد.

 روز یازدهم (دوشنبه بیست و هفتم آذر)، اختتامیۀ دوره:

در آخرین روز از دورۀ دانش‌افزاییِ پاییزه، مهمانانِ روس از بیاناتِ دکتر احمد غفاری قره‌باغ معاونت پژوهشیِ موسسه حکمت و فلسفه ایران بهره‌مند شدند. موضوعِ سخنرانیِ ایشان «رابطۀ تصوّف و تشیّع در ایران» بود. سپس خانم رگینا خسموت‌دینوا پژوهشِ خود را با موضوعِ «سیری در شمایل‌نگاری اسلامی» ارائه دادند. در ادامه پژوهشگرانِ روس از ارائۀ علمیِ آقای دکتر شهرام پازوکی (عضو هیئت علمیِ موسسه حکمت و فلسفه) بهره‌مند شدند. موضوعِ سخنرانیِ ایشان «عرفانِ اسلامی در ایران معاصر، آیین‌ها و مناسک» بود که با گفت‌وگو و سوالاتِ حضّار همراه بود و مهمانان سوالات خود را در این خصوص از استاد پرسیدند.

در پایان گواهینامه‌های شرکت در دوره و هدایایی از جانبِ بنیاد ابن سینا  و موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران به مهمانانِ روس اعطا شد.

روز دوازدهم (سه‌شنبه بیست و هشتم آذر) بازگشت به روسیه